برنامه ریزی راهبردی

برنامه ریزی در معنای کلی، نوعی محاسبه گری و نظم بخشی به فعالیت‌ها برای رسیدن به اهداف مشخص است. در این معنا، برنامه ریزی فعالیتی جدید نیست بلکه در زمان‌های گذشته نیز حتی در کوچکترین فعالیت‌ها وجود داشته است. حتی بررسی تاریخی زندگی بشر از هزاران سال پیش تاکنون حاکی از نوعی برنامه ریزی در تهیه غذا، پوشاک و سایر موارد امرار معاش بوده و لذا می توان اذعان داشت که برنامه ریزی به منزله جزئی از فطرت مخلوقات است. در برنامه ریزی به مفهوم نوین، دولت عنصری فعال و اساسی است، در واقع حضور دولت‌ها در جامعه خود را به شکل طرح و اجرای برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی نشان می‌دهد. باید ابراز داشت از زمانی که موضوع توسعه مورد اهتمام کشورها قرار گرفت، این موضوع استدلال موجه تری برای عملکرد برنامه ریزی دولت‌ها شد بگونه ای که در میان ملل جهان سوم، مفهوم توسعه با برنامه ریزی و دخالت دولت در فعالیت‌ها، پیوند ناگسستنی یافت. لازمه جلوگیری از یک فرآیند طبیعی، دخالت و برنامه ریزی در آن فرآیند خواهد بود. هر گاه بشر و یا مدیر و یا جامعه‌ای به دنبال آن باشد که یک حادثه  را کند یا تند، و یا از وقوع آن جلوگیری کند، باید مداخله نماید و دخالت مؤثر همراه با برنامه ریزی است. اقتصاد نیز از این امر مستثنی نیست. از طرفی، هرگاه هدف از این رفتار و اعمال برنامه ریزی شده یک هدف اقتصادی باشد، آن را برنامه ریزی اقتصادی گویند. توسعه یک فرآیند تاریخی است بنابراین کشورهایی که با تأخیر به دنبال توسعه بوده اند زمان کافی در اختیار ندارند و باید با دخالت برنامه ریزی شده یا همان برنامه ریزی اقتصادی، این فرآیند را تسریع بخشند، پس برنامه ریزی (در سطوح مختلف و با توجه به میزان توسعه یافتگی کشورها) ضرورت توسعه اقتصادی است. به طور کلی اهداف اقتصادی به دو گروه کلان و خرد (بنگاه‌های بزرگ مقیاس، مناطق و بخش‌ها) تقسیم می‌شوند لذا برنامه ریزی را از این جهت می‌توان به دو نوع برنامه ریزی در سطح کلان و برنامه ریزی در سطح خُرد تقسیم نمود.
امروزه ساختار نظام‌های اقتصادی و اجتماعی جدید به برنامه ریزی اصولی و علمی نیازمند است. تحولاتی که در تمامی جوامع رخ می‌دهد از نظر برنامه ریزی اهمیت خاص دارد برای نمونه، رشد جمعیت به خودی خود نیاز به برنامه ریزی اصولی در زمینه آمادگی دائم برای اسکان، تغذیه، بهداشت و آموزش و غیره دارد. از سوی دیگر پیشرفت‌های فنی موجب ارتباط تنگاتنگ فعالیت‌های گوناگونی شده که خود آنها به برنامه ریزی دقیقی نیاز دارد. برای نمونه حمل و نقل در شیوه‌های مختلف، بدون برنامه ریزی دقیق و کنترل تجهیزات و نگهداری آنها امکان پذیر نیست. بنابراین به نظر می‌رسد که امروزه انجام برنامه ریزی هر چند متفاوت از گذشته، اما، هم در سطح کلان و هم در سطح خرد مورد نیاز می‌باشد.